Dát la SiS
Stáhta institusjåvnnåstivrra/Statens institutionsstyrelse, SiS, vuododuváj 1994 ja viddnon la nuoraj ja ållessjattuk boastoaddnij nággogähtjos åvdåsvásstádusáv válldet.
LVU – guoradallam ja dálkudibme sierralágásj nuorajårruhijn
Juohkka jage hállduj váldeduvvi bájken 30 000 máná ja nuora gähttjuj fuolke ålggolin. Sijás bájken 1300 biejaduvvi SiSa muhtem sierralágásj nuorajårruhijda. Nuora gudi båhti SiSaj li 12-21 jagága ja álu siján li gássjelis viessomvidjura boastoanujn, kriminalitehtajn ja sykososiálalasj gássjelisvuodaj.
Muhtem nuora báhtsi SiSan moadda jage, valla muhtemijda årrom sjaddá åbbånagi oanep. Gähttjodárbbo mierret man guhkke årromájgge sjaddá.
Bárnnáj jali niejddaj gut sisitjáleduvvá SiSan LVU milta ( Láhka sierralágásj njuolgadusáj nuoraj gähtjo birra), årrom álu álggá guokta máno guhka guoradallamijn. Guoradallam la de vuodon aktugasj dálkudimplánaj.
Gähttjo SiSa sierralágásj nuorjaårruhijn galggá vuododum aktugasj nuoraj dárbos ja vuododum åtsådibmáj ja gähttjalum máhtalgisvuohtaj. Nuorajn máhtti umasslágásj gássjelisvuoda, valla moatte dárbahi viehkev moarrásvuodajn, biejsstemdåmadimijn, boastoanujn ja kriminalitehtajn. SiSa nuorajgähtjon aneduvvi moadda buoragitdokumenteridum kognitijvalasj prográmma, birásterapiddja, lågenanguovtemierekprográmma ja prográmma kriminalitähttaj.
SiSaj nuora båhti stuorra vánesvuodaj sijá skåvllåmanon. Gájkajn li riektá oadtjot åhpadusáv majt dárbahi, juska de áldar, gássjelisvuoda ja åvdep skåvllåmanno. Alla åhpadiddjemierre ja åhpadus smávvá juohkusijn la dåbddomärkka skåvllådoajmmaj SiSan.
LSU – dahpas nuorajgähttjo fáŋŋga sadjáj
Nuora gudi alvos láhkadoadjemijt dahki gå li15-17 jagága duobbmiduvvi dahpas nuorajgähttuj fáŋga sadjáj. Ájggemierredum stráffa l ja tjadáduvvá sierralágásj åssudagájn SiSa sierralágásj nuorajårruhijn. Årrom nuorajårruhin galggá aneduvvat gähttuj ja dálkudibmáj, ja stráffa – ja dajna gähttjoájgge- máhttá målssåsit lågenanniellja biejve ja niellja jage gaskan. Årroma guhkkudahka mierreduvvá láhkadoadjemis ja ij dálkudimdárbos.
Nuora gudi duobbmiduvvi dahpas nuorajgähttjuj oassálassti nuorajårruhij stuoves prográmmadåjman ja vádtsi SiSa skåvlån. Gähtjo ja åhpadusá hábbmimin dárkkelit árvvulassti sihkarvuodav. Makkir láhkadoadjemijda nuora li välggogisá ja man báhtarimahkesa sij li mierkki gåktu dálkudibme l hábbmidum.
Ulmme ájgen SiSan la giehpedit álgadimev ruoptus sebrudahkaj stráffa tjadádime maŋŋela. Maŋeldisgähttjo l ájnas ja nanni dahkusijt ma li álgedum ájgen institusjåvnån.
LVM – bádtjit ja dálkudit ållessjattuk boastoaddnijt
SiSa LVM-årruhijn sisiváldeduvvi juohkka jage bájken tuvsán ållessjattuk boastoaddne gudi li nággohállduj váldedum LVMa milta (Láhka boastoaddnij gähtjo gáktuj muhtem bále). Klientajn LVM-gähtjon li álu moadda jage drogaadno åvdebus. Máhttá årrot alkohola, nárkotihkka jali dálkas boastoadno jali segadumboastoadno. Gähtjo ájggomus SiSa åssudagájn la doadjet anov ja bádtjit boahtteájge dálkudibmáj iesjmiedogis hámijn.
Årrom SiSan álu álgaduvvá selgaduhttemijn ja boastoaddne gássjelisvuodaj ja dárboj guoradallamijn. Guoradallam la de vuodon aktugasj dálkudimplánaj.
LVM-gähttjo l ienemusát guhtta máno, ja galggá nåv ruvva gå máhttelis rievddaduvvat gähttjuj rahpasap hámijn. SiSaj la ájnas dahkat buorre aktavuodajt klientaj värmmádagáj ja lagámusáj ja biedjam sosiáladievnastusájn. Dåjmalasj maŋeldisgähttjo l álggovijor boahtteájge drogafriddjavuohtaj.
Gähttjo LVM-årruhijn la vuododum máhttudáhkaj ja gähttjalum máhtalgisvuohtaj. Dálkudimtjerda vuolggi aktugasj klientaj dárbos. Bádtjimságastallama (MI), ådåsisálggemhieredibme, lågenanguovtemierekdálkudibme ja iesjnannodim terapiddja li tjerdajs oase ma aneduvvi.
Åtsådibme – boahtteájgev buoret
Åtsådimen ja åvdedimen la agev årrum ájnas sadje SiSan. Fábmudahka biednigahttá moadda åtsådim-, åvdedim-, ja åhpadusprosjevtajt ulmmen buoredit gähtjov ja aledit barggij gelbugisvuodav. Prosjevta li aj ájnnasa gähttjalime gáktuj ådå tjerdajt guoradallam- ja dálkudimbargguj sierralágásj nuorajårruhijn ja LVM-årruhijnjn. Dåbelijtjuovvoma ja árvustallama ma dagáduvvi viehkedi institusjåvnåjt gávnnat dárkkelamos dálkudimtjerdajt.